PIERWSZA POMOC rANY i sKALECZENIA u zWIERZĄT
Pierwsza pomoc – rany i skaleczenia u zwierząt. Najważniejsze przy udzielaniu pomocy rannemu zwierzęciu jest zatamowanie upływu krwi i zapobieżenie zakażeniu. Zranienia są z reguły bardzo bolesne, więc rany należy odkażać i opatrywać delikatnie i ostrożnie. Przed przystąpieniem do zabezpieczania rany można założyć psu kaganiec, a kota zawinąć w ręcznik, aby zabezpieczyć się przed pogryzieniem i podrapaniem.
RODZAJE RAN
Najczęstszymi ranami z jakimi mają do czynienia opiekunowie zwierząt domowych są rany:
- Cięte – dotyczą opuszek i dystalnych części kończyn, mogą się zdarzyć również na kufie i lusterku nosowym. Do zranień najczęściej dochodzi zimą wskutek nadepnięcia na szkło ukryte pod śniegiem. Rany te najczęściej obficie krwawią. Jeżeli długość rany wynosi ponad 1 cm wskazane jest chirurgiczne opracowanie rany i założenie szwów.
- Kąsane – powstają wskutek pogryzienia przez inne zwierzę. Są to najczęściej rany głębokie i zakażone. Wymagają dokładnego odkażenia i pielęgnacji podczas gojenia, a także ogólnego podawania antybiotyku o szerokim spektrum działania.
- Pooperacyjne – powstają wskutek interwencji lekarskiej np. po kastracji. Wymagają delikatnej pielęgnacji oraz zabezpieczenia przed wylizywaniem.
PIERWSZA POMOC - TAMOWANIE KRWI
Krwotoki mogą być:
- tętnicze (tryskająca, jasnoczerwona krew).
- żylne (krew sącząca się ciemnoczerwona),
- tętnicze i żylne jednocześnie.
Rany, która przestała krwawić, nie należy wycierać, ponieważ narusza to skrzep i powoduje ponowne krwawienie.
Nie wolno też lać wody utlenionej na świeżą ranę, bo to utrudnia tamowanie krwi.
Stosuje się dwie metody tamowania krwi: przez nakładanie opatrunku uciskowego i zakładanie opaski uciskowej.
OPATRUNEK UCISKOWY:
Aby wykonać opatrunek uciskowy:
- nałóż na ranę kilka kawałków czystej lub sterylnej gazy,
- ściśle zabandażuj, uważając jednak, by nadmierny ucisk nie spowodował zahamowania dopływu krwi do kończyny,
- w przypadku obrzęku kończyny pod opatrunkiem bandaż musi zostać poluzowany lub zdjęty.
Alternatywną metodą tamowania upływu krwi jest stosowanie ucisku na arterię w pachwinie lub pod pachą. Często taki zabieg tamuje wypływ krwi na dostatecznie długi czas – umożliwiający założenie opatrunku uciskowego bezpośrednio na ranę.
Jeżeli nie mamy pod ręką materiałów opatrunkowych (bandaże, gaza) wykorzystaj jakikolwiek materiał (chusteczka do nosa, apaszka), który po zwinięciu przyłóż do rany.
Taki opatrunek należy mocno przycisnąć do zranionego miejsca i przytrzymywać tak długo, aż będzie można profesjonalnie zabezpieczyć ranę lub gdy krew przestanie wypływać.
OPASKA UCISKOWA:
Jej użycie jest konieczne przy krwotoku tętniczym. Sposób wykonania opaski uciskowej:
- kawałek mocnego materiału (np. pasek, smycz, bandaż itp.) należy nałożyć na kończynę lub ogon powyżej miejsca zranienia (pomiędzy raną i sercem).
- tym kawałkiem materiału lub bandażem obwiązujemy zraniona kończynę, zaciskając następnie pętlę ręką lub za pomocą patyka wsuniętego pod materiał i okręconego wokół własnej osi tak długo, dopóki krwawienie nie ustanie.
- opaskę uciskową trzeba co 30 minut poluzować na dwie, trzy minuty, aby umożliwić dopływ krwi do kończyny (aby zapobiec martwicy).
PIERWSZA POMOC - OPATRYWANIE RAN
W ramach pierwszej pomocy należy zabezpieczyć powstałe rany przed zakażeniem oraz zatamować wypływającą krew.
Opatrunek zakłada się na rany w celu ochrony przed:
- kolejnym urazem,
- samym pacjentem,
- zanieczyszczeniem,
- bólem.
Rany przeważnie są zanieczyszczone brudem i bakteriami. Trzeba je więc opatrzyć, żeby zapobiec niektórym infekcjom.
- Przed wykonaniem opatrunku umyj ręce i sprawdź czy instrumenty są czyste.
- Następnie, zaczynając od brzegów świeżej rany i kierując się na zewnątrz, przytnij wokół zranienia sierść, aby odsłonić okolice rany.
- Oczyść brzegi rany wilgotną gazą tub tamponem, następnie przemyj ranę czystą, letnią wodą i nałóż maść antybiotykową.
- Zabandażuj zranione miejsce w sposób opisany dalej.
Stare rany (zadawnione) – pokryte ropą i strupami
- Obmyj ranę 3% wodą utlenioną lub mydłem chirurgicznym.
- Delikatnie osusz starając się nie pocierać miejsca zranienia.
- Następnie pokryj maścią antybiotykową i zabandażuj.
- Na zainfekowanych ranach trzeba często zmieniać opatrunki, żeby ułatwić odsączenie ropy i nakładać świeżą maść.
Świeże rany cięte
- Skaleczenia powyżej 1 centymetra długości powinny być zszyte. Zapobiega to infekcji, minimalizuje bliznę i przyśpiesza proces gojenia.
- Jeśli od powstania rany minęło więcej niż 12 godzin zszywanie jej jest niecelowe, ponieważ uległa już zakażeniu.
Rany kąsane
- Zranienia powstałe przez pogryzienie są bardziej od innych zanieczyszczone i zainfekowane.
- Nie powinno się ich zszywać, chyba, że zastosuje się drenaż rany.
- Wskazane jest podanie antybiotyku o szerokim spektrum działania.
- We wszystkich przypadkach pogryzień przez zwierzęta powinna brana pod uwagę możliwość zarażenia wścieklizn
ZAKŁADANIE OPATRUNKU - BANDAŻOWANIE
Materiały potrzebne do opatrywania ran powinny znaleźć się w domowej apteczce pierwszej pomocy.
Należą do nich:
- paczka waty bawełnianej,
- bandaż bawełniany 5 cm,
- kompresy jałowe 5×5 cm i 10×10 cm,
- bandaż bawełniany 10 cm,
- opakowanie gazy,
- bandaż elastyczny,
- kompresy gazowe lub włókninowe 10×10 cm,
- bandaż samoprzylepny typu PETFLEX 5 cm,
- plaster tkaninowy 2,5 cm x 5m
- przylepiec papierowy hipoalergiczny 2,5 cm x 5 m.
Przeczytaj tutaj jak udzielić zwierzęciu pierwszej pomocy w przypadku utraty przytomności.
JAK ZROBIĆ OPATRUNEK ŁAPY
RANA OPUSZKI
Opatrywanie zranionej opuszki:
- nałóż na ranę kilka sterylnych opatrunków gazowych,
- pamiętaj, żeby między pałce włożyć watę, która będzie wchłaniała pot i zapobiegnie odparzeniom,
- przytrzymaj opatrunek za pomocą plastra owiniętego dookoła łapy,
- przylepiec powinien być umocowany do sierści, dzięki czemu opatrunek nie będzie się zsuwał z łapy,
- należy użyć papierowego plastra, który nie wyrywa sierści podczas odklejania.
RANA KOŃCZYNY
W przypadku zranienia łapy:
- nałóż na ranę kilka opatrunków gazowych,
- przyklej je kawałkami przylepca w taki sposób, by końce przylepca przykleiły opatrunek do sierści – zapobiegnie to przesuwaniu się opatrunku, co często się zdarza, kiedy do opatrzenia kończyny używa się tylko bandaża,
- następnie zegnij kończynę zwierzęcia kilkakrotnie w stawie skokowym i kolanowym, aby upewnić się, czy opatrunek nie jest zbyt ciasny, czy nie utrudnia krążenia i zginania kończyny,
- jeśli opatrunek ma pozostać dłużej, musisz co kilka godzin sprawdzać czy nie następuje obrzęk kończyny – jeśli są jakiekolwiek wątpliwości swobody krążenia lub czucia, poluzuj opatrunek.
Opatrunek na kończynie powinno się zabezpieczyć dodatkową ochroną podczas spacerów. Można do tego wykorzystać skarpetkę i torebkę foliową lub specjalny but, który jest wodoodporny i zabezpiecza ranę przed zanieczyszczeniem.
JAK ZROBIĆ OPATRUNEK KLATKI PIERSIOWEJ I BRZUCHA
Wskazania do wykonania takiego opatrunku:
- rany pourazowe,
- konieczność założenia drenu,
- rany chirurgiczne,
- opatrunek uciskowy
Ten rodzaj opatrunku stosuje się, aby uchronić skórę grzbietu lub brzucha przed drapaniem gryzieniem przez psa, zapobiec przesuwaniu się opatrunku lub zabezpieczyć ranę przed zanieczyszczeniem. Opatrunek powinien być dość ścisły, ale jednocześnie nie uciskać klatki piersiowej lub jamy brzusznej (z wyjątkiem opatrunku uciskowego).
Wykonuje się go z prostokątnego kawałka materiału, który nacina się na brzegach tak, by powstałe paski (frędzle) można było związać na grzbiecie. Można także użyć bandaża elastycznego, pamiętając, że aby zapobiec przesuwaniu się opatrunku należy przekładać bandaż między kończynami na krzyż.
Opatrunek „fartuchowy” można również nałożyć suce, kiedy trzeba uchronić szczenięta przed ssaniem pokarmu z zainfekowanych sutków.
W gabinetach weterynaryjnych można kupić gotowy opatrunek fartuchowy tzw. ubranko pooperacyjne i używać w razie potrzeby.
JAK ZROBIĆ OPATRUNEK OKA
Może się zdarzyć, że przy leczeniu schorzeń oka lekarz weterynarii zaleci bandażowanie oka.
Wykonanie takiego opatrunku polega na:
- umieszczeniu kawałka sterylnej gazy na chorym oku,
- przymocowaniu jej za pomocą papierowego przylepca o szer. 2,5 cm, przyklejonego wokół głowy,
- trzeba przy tym uważać, żeby plaster nie powodował ucisku,
- opatrunek powinien być tak założony, aby uszy pozostały wolne,
- aby zabezpieczyć opatrunek należy założyć zwierzęciu dodatkowo kołnierz.
JAK ZROBIĆ OPATRUNEK UCHA
Opatrywanie ucha jest konieczne w przypadku:
- ran kąsanych małżowiny,
- podczas leczenia krwiaka ucha
- przy krwawieniu końcówek małżowin usznych.
Sposób zakładania opatrunku na ucho:
- ucho należy położyć płasko na głowie,
- na krwawiącą ranę przyłożyć tampon ze sterylnych gazików,
- całość zabandażować,
- należy zwrócić uwagę, aby opatrunek nie uciskał zbyt mocno szyi zwierzęcia i nie powodował problemów z oddychaniem,
- taki rodzaj opatrunku zapobiega naruszaniu tworzącego się skrzepu podczas trzepania uszami,
- aby opatrunek nie został przez zwierzę zerwany można dodatkowo zastosować kołnierz.
JAK ZROBIĆ OPATRUNEK OGONA
Wskazaniem do wykonania opatrunku jest:
- uraz końcówki ogona,
- amputacja fragmentu ogona.
Opatrunek ogona jest trudny do utrzymania na miejscu z powodu machania przez zwierzę ogonem. Polecamy wykonać ten opatrunek w następujący sposób:
- na ranę nałóż sterylny gazik,
- obandażuj gazik wraz z ogonem,
- owiń ściśle całość bandażem samoprzylepnym PET-FLEX,
- końce opatrunku przymocuj przylepcem do sierści.
Całość musi być dość lekka, dlatego nie zalecamy zakładania wielu warstw bandaża.
Innym sposobem jest nałożenie na kikut ogona fragmentu 10-, 20-mililitrowej strzykawki, którą można przymocować bandażem samoprzylepnym. Jest to opatrunek lekki i mniej podatny na zsuwanie się.
KOŁNIERZ ELŻBIETAŃSKI
Kołnierz elżbietański, nazwany tak z powodu podobieństwa do szerokich kryz noszonych w czasach elżbietańskich, jest bardzo dobrym zabezpieczeniem przed:
- drapaniem uszu,
- gryzieniem chorej skóry,
- lizaniem ran,
- zrywaniem opatrunków,
- wygryzieniem szwów.
Zabezpieczenie to można kupić przychodniach weterynaryjnych lub sklepach z artykułami dla zwierząt. Można również wykonać taki kołnierz samemu z plastiku lub tektury.
- Kołnierz, trzeba dostosować do rozmiaru zwierzęcia oraz umocować do obroży stosunkowo ciasno założonej na szyi.
- Długość ściany kołnierza powinna być tak dopasowana, żeby pies mógł pić i jeść.
- Większość psów przyzwyczaja się do tej niewygody już po kilku minutach.
- Niektóre zwierzęta mając kołnierz na szyi mogą odmawiać jedzenia i picia – w takich przypadkach należy go zdejmować podczas posiłków.