choroby wirusowe kotów

WYBRANE CHOROBY WIRUSOWE KOTÓW

WYBRANE CHOROBY WIRUSOWE KOTÓW

Wybrane choroby zakaźne kotów. Choroby zakaźne (inaczej infekcyjne) to grupa chorób będących następstwem zakażenia ustroju czynnikiem zakaźnym i złamania sił odpornościowych organizmu (lub w odwrotnej kolejności) lub obecności w organizmie bioaktywnych toksyn (jadów) drobnoustrojów. Wśród wielu chorób zakaźnych kotów znajdują się te najgroźniejsze: białaczka FeLV, zakaźny niedobór odporności (koci AIDS – FAIDS) oraz zakaźne zapalenie otrzewnej FIP.

BIAŁACZKA KOTÓW - ZAKAŻENIE FELV

U kotów występują zakażenia wirusami, należącymi do rodziny Retroviridae, wywołującymi choroby o charakterze nowotworowym lub nabytego zespołu niedoboru immunologicznego. Najbardziej znanym u kotów przedstawicielem tej rodziny jest wirus białaczki kotów (Feline Leucemia Virus – FeLV), będący przyczyną ciężkich schorzeń narządowych, prowadzących często do zejść śmiertelnych. 

OBJAWY ZAKAŻENIA FELV

Zakażenie FeLV wywołuje zróżnicowany przebieg kliniczny choroby, przy czym najczęściej mamy do czynienia z:

  • anemią,
  • nowotworami szpiku kostnego,
  • nowotworami układu limfatycznego,
  • zaburzeniami w rozrodzie,
  • neuropatią.

Wirus powodujący rozwój mięsaka (Sarcoma) kotów jest naturalnie występującym rekombinantem genomu FeLV z onkogenami komórek gospodarza (stanowiącymi przyczynę rozwoju guzów). Rekombinat taki powstaje spontanicznie i stosunkowo rzadko, stwierdzano go u kotów, u których wystąpiła wiremia FeLV. 

Upadki kotów zakażonych FeLV są często następstwem towarzyszącego jednocześnie zakażenia wirusem nabytego niedoboru immunologicznego (FIV). Wirus ten znany od 1987 roku zachowuje się podobnie jak ludzki wirus niedoboru immunologicznego (HIV), wywołujący AIDS. Stąd też u kotów używa się również określenia: zespół nabytego niedoboru immunologicznego (feline acquired immunodeficiency syndrome).

O WIRUSIE FELV

FeLV jest szeroko rozpowszechniony na świecie. Podstawowym źródłem nowych zakażeń są koty, stale wydalające wirus w dużych ilościach. Częstotliwość występowania infekcji zdecydowanie zależy od stopnia zagęszczenia populacji kotów. Nie wszystkie koty są w stanie wytworzyć odporność na poziomie, który chroniłby je przed zakażeniem. Czasami obrona skierowana przeciwko FeLV jest niewystarczająca, a wirus może się trwale umiejscowić w organizmie. Zakażone zwierzęta replikują wówczas masowo wirus, który przedostaje się do krwi. Z reguły podczas wiremii FeLV, stwierdza się obecność wirusa w ślinie lub we łzach, a w mniejszej ilości również w kale i w moczu. O siewstwie wirusa mówi się od momentu, gdy zakaźny wirus wydalany jest na zewnątrz. Im więcej jest wirusa we krwi, tym wyższe jest prawdopodobieństwo, że zwierzę wydala go do środowiska

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA MOŻLIWOŚĆ ZAKAŻENIA FELV

Zwierzęta szczególnie podatne na zakażenie FeLV to:

  • osobniki młode, nie będące w stanie wytworzyć wystarczającej ilości przeciwciał, tzn. nie są jeszcze w pełni „immunokompetentne”,
  • zwierzęta przewlekle chore, osłabione i stare,
  • koty zdrowe, mające stały kontakt z siewcami wirusa, stale pobierające wysokie dawki wirusa – co może doprowadzić do przełamania systemu obronnego dorosłych, zdrowych i immunokompetentnych zwierząt.

Analiza ogólnej liczby opisywanych przypadków wykazała, że tylko 2-6 % „ulicznych” kotów, które miały kontakt z FeLV, nie potrafi wystarczająco wytwarzać przeciwciał neutralizujących dla skutecznej ochrony przed zakażeniem. Skuteczne przekazywanie FeLV  jest więc normalnie ograniczone ze względu na niezbędny do zakażenia dłuższy kontakt pomiędzy zwierzętami. Możliwość zakażenia uwarunkowana jest również jego ograniczoną przeżywalnością w środowisku (szybka utrata zakaźności w wyschniętej ślinie) oraz długością utrzymywania się infekcji u chorych kotów. Jest to uzależnione od ilości wirusa oraz stopnia rozwoju oporności przeciwzakaźnej związanej z wiekiem.

FAIDS NABYTY ZESPÓŁ BRAKU ODPORNOŚCI - ZAKAŻENIE FIV

Wirus niedoboru immunologicznego kotów (FIV- Feline Immunodeficiency Virus) jest typowym lentiwirusem, wykazującym podobieństwo do wirusa niedoboru immunologicznego ludzi – HIV. Biologicznie, genetycznie i antygenowo stanowi on jednakże samodzielny i odrębny czynnik chorobotwórczy. Można też faktycznie wykazać podobieństwa klinicznego przebiegu infekcji FIV, obserwowanej u kotów i zakażenia HIV występującego u ludzi.

OBJAWY ZAKAŻENIA FIV

Zespół nabytego niedoboru immunologicznego (tzw. „koci AIDS”) występuje u około połowy kotów zakażonych FIV.

 1/3 z nich wykazuje tylko zmienne i mało charakterystyczne objawy takie jak:

  • utrata apetytu,
  • spadek masy ciała,
  • gorączka,
  • obrzęk węzłów chłonnych,
  • zaburzenia w obrazie krwi (anemia, leukopenia),
  • zmiany w indywidualnym i socjalnym zachowaniu się kotów.

Koty wykazujące powyższe objawy powinny być rutynowo badane w kierunku występowania zakażenia wirusem FIV.

PRZEBIEG ZAKAŻENIA FIV

Zmiany związane z zespołem nabytego niedoboru immunologicznego uwidaczniają się przede wszystkim w żołądku i jelitach oraz w obrębie jamy ustnej. Widoczne są tu postępujące i oporne na leczenie stany zapalne, obejmujące błonę śluzową policzków, dziąsła oraz obszar okołozębowy i język. Zmiany te mogą występować u zarażonych kotów przez wiele lat, dlatego koty, które mają powyższe problemy powinny być diagnozowane w kierunku nosicielstwa wirusa FIV/FeLV w organizmie.

U około 25 % chorych zwierząt objawiających klinicznie FAIDS obserwuje się również zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych (katar, zapalenie oskrzeli i/lub płuc). Odzwierciedleniem osłabionej obrony immunologicznej ze strony błon śluzowych jest również zapalenie spojówek.

U około 15 % kotów z FAIDS występują przewlekłe schorzenia skóry i uszu na tle zakażeń bakteryjnych (gronkowce), grzybiczych i pasożytniczych.

U zwierząt serologicznie dodatnich w kierunku FIV często występują ropnie.

Około 10 % wykazuje przewlekłe zapalenie jelit, jednak bywa ono często nierozpoznane lub niezauważone przez opiekunów zwierząt. Znane są również doniesienia dotyczące bakteryjnego zapalenia pęcherza moczowego i dróg moczowych, jako towarzyszących zakażeniu FIV.

ZAKAŻENIA OPORTUNISTYCZNE W PRZEBIEGU FAIDS

Ważną rolę w przypadku zachorowań na AIDS u ludzi jak i FAIDS u kotów odgrywają tzw. zakażenia oportunistyczne.

Jako wtórne czynniki chorobotwórcze identyfikowane były:

  • wirusy ( kalciwirus, wirus ospy),
  • bakterie (gronkowce),
  • grzyby (Mycobacterium spp., Cryptococcus spp., Candida spp.),
  • pierwotniaki (Toxoplasma, Haemobartonella),
  • ektopasożyty (Demodectes, Notoedres).

Kalciwirusy, których kliniczne znaczenie przez długi czas było przeceniane odnośnie etiologii kataru kociego, zyskały nowe znaczenie w przypadku infekcji FIV. Podczas gdy samodzielnie są one przyczyną  0-19% przewlekłego zapalenie jamy ustnej, w przypadku infekcji mieszanej z FIV zmiany kliniczne obserwuje się u 50-92% pacjentów.

FIP, które zwykle występuje w przebiegu FeLV (koty z immunosupresją) nie było odnotowywane częściej u kotów zakażonych jednocześnie FIV, w porównaniu z populacją kontrolną.

OBJAWY NEUROLOGICZNE W PRZEBIEGU FAIDS

Objawy neurologiczne, które obserwowano również u ludzi chorych na AIDS, są najczęściej wynikiem uszkodzeń w obrębie kory mózgowej. Dotyczą one częściej zmian w zachowaniu się zwierzęcia, aniżeli zaburzeń motorycznych. 

Narastająca agresja w kierunku opiekuna, który nie jest rozpoznawany, spadek ogólnej zdolności kojarzenia, czy zaprzestanie codziennej toalety, mogą nakierować na prawidłowe rozpoznanie. W przebiegu FAIDS obserwowane są także ruchy przymusowe, skurcze i drgania mięśni głowy, przedłużające oblizywanie się zwierzęcia, oczopląs lub ataksja.

ZAKAŹNE ZAPALENIE OTRZEWNEJ FIP - ZAKAŻENIE fCOV

Choroba taka jak zakaźne zapalenie otrzewnej kotów (FIP – Feline Infections Peritonitis) jest szczególnie ważnym schorzeniem u tego gatunku zwierząt. Jest ona jednak trudna do zdiagnozowania i w większości przypadków kończy się śmiercią zwierzęcia. W aspekcie  biologicznym wiele zjawisk jest jeszcze niewyjaśnionych, stąd należy dołożyć wszelkich starań dla ochrony przed wystąpieniem FIP. 

Jest to ciągle zagadkowa choroba. Trudny do zrozumienia jest m.in. fakt, że przeciwciała powstające w odpowiedzi na infekcję wirusową nie są w tym przypadku do niczego przydatne. W pewnych okolicznościach ich obecność może nawet przyspieszyć rozwój choroby może nawet przyspieszyć rozwój choroby i prowadzić do tzw. fenomenu wczesnej śmierci.

OBJAWY FIP

Zakaźne zapalenie otrzewnej kotów wywoływane jest przez koronawirusy. Stanowi ono najgorszą postać zakażenia ogólnego, w którym udział swój mają wirusy ubikwitarne. 

Wiele koronawirusów występujących u kotów uważa się za niechorobotwórcze. Znajdują one idealne warunki do namnażania się w jelicie, stąd też nazwano je „jelitowymi koronawirusami kotów” w odróżnieniu od chorobotwórczych wirusów FIP, które namnażają się w makrofagach kotów, osiągając tam wysoką koncentrację.

Główną rolę w epidemiologii choroby odgrywają zdrowe koty z przetrwałym zakażeniem. W ich jelitach koronawirus koci (FCoV) znajduje dla siebie dogodne warunki do replikacji, a następnie wydalany jest z kałem, śliną oraz innymi drogami do środowiska zewnętrznego. Określenie FIPV będzie używane w przypadku każdego szczepu FCoV, u którego zachodzące mutacje będą prowadziły do wzrostu zjadliwości i który jest odpowiedzialny za chorobę, kończącą się śmiercią zwierzęcia.

KORONAWIRUS KOCI

Koronawirusy mogą wywoływać szereg innych chorób ssaków i ptaków (np. nieżyty nosa i dróg oddechowych u ludzi, zapalenie żołądka i jelit u świń – TGE, schorzenia biegunkowe bydła, zakaźne zapalenie oskrzeli u kur i zapalenie jelit u młodych psów).

Jelitowe szczepy FCoV o nieznacznej zjadliwości oraz koronawirusy wywołujące FIP są ze sobą blisko spokrewnione pod względem genetycznym, stąd też występują trudności w ich rozróżnieniu. Badania wykazały, że ostatnie jakie stwierdza się pod względem zjadliwości warianty wirusów, są pierwszymi, które obserwuje się u indywidualnie zakażonych FCoV osobników. 

Kolejne spostrzeżenie pozwala twierdzić, że żaden z przypadków FIP nie był wywołany przez ten sam wirus, gdyż mutacje mogą pojawić się w różnych miejscach w obrębie tego samego genu. Oznacza to także, że łańcuch zakaźny prowadzący od kota do kota, czyli horyzontalne przekazywanie wirusa, wcześniej wyjątkowe, stało się obecnie regułą.

MECHANIZM ROZWOJU FIP

Jaki jest mechanizm prowadzący do tego, że infekcja przechodzi w chorobę oraz, że stadium długotrwałego nosicielstwa FCoV przekształca się w FIP? 

Kluczową sprawą w przypadku FIP jest zakażenie koronawirusem monocytów i makrofagów.

Śmiertelny przebieg FIP można przedstawić następująco:

  • seropozytywna kotka wydaje na świat i karmi kocięta, które w pierwszych tygodniach życia są zabezpieczone przed zakażeniem przez przeciwciała matczyne,
  • wraz ze spadkiem koncentracji przeciwciał, osłabieniu ulega ochronna bariera na powierzchni błony śluzowej jelit kociąt, co prowadzi do sytuacji, że mleko matki zawierające FCoV staje się dla nich niebezpieczne,
  • wskazówką, że mogło dojść do zakażenia jest nagłe pojawienie się biegunki u kociąt
  • mimo, że młode koty wykształcają swoją własną odporność, to w wielu przypadkach jest ona jeszcze zbyt słaba, aby wyeliminować wirusa,
  • wówczas w organizmie obecny jednocześnie i wirus, i przeciwciał, a skuteczna zwykle odporność typu komórkowego, reprezentowana przez zakażone monocyty i makrofagi w tych przypadkach zawodzi.

Jeśli takie zwierzę będzie egzystowało w małej, ustabilizowanej socjalnie populacji kotów, może przeżyć nawet wiele lat.

Problemy pojawiają się, gdy kot zostanie narażony na szeroko pojęty stres indukujący immunosupresję.  Również zakażenia wirusem białaczki, czy niedoboru immunologicznego mogą wywołać supresję. Osłabienie systemu immunologicznego powoduje, że koronawirusy łatwiej namnażają się w organizmie gospodarza i pojawia się większa liczba mutantów, wśród których znajdują się także i warianty zjadliwe.

OGRANICZANIE WYSTĘPOWANIA FIP

FIP jest jednostką chorobową, którą można opanować, wyłącznie przy dużych nakładach pracy i stałej, zdyscyplinowanej współpracy ze strony hodowców. 

Szczegółowy program zapobieganiu FIP obejmuje:

  • kwarantannę: wczesne odsadzanie kociąt i zastępcze karmienie mlekiem niezakażonym po odłączeniu od matki,
  • ochronę hodowli kotów wolnych od zakażeń FIPV przed przeniesieniem koronawirusa do hodowli,
  • prowadzenie szczepień dostępnymi szczepionkami.

Podany powyżej schemat postępowania okazał się przydatny przy uzdrawianiu populacji kotów od białaczki i zespołu nabytego niedoboru odporności. Dostępne były swoiste i czułe testy diagnostyczne, a odsetek zakażeń FeLV i FIV w świecie jest niski. Nie można tego odnieść jednak do zakażeń koronawirusami.

Opanowanie FIP jest możliwe poprzez tworzenie hodowli o statusie SPF, tj. wolnych od zakażeń koronawirusami.

Skomentuj

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top
Skip to content